Men gan cao là sự gia tăng quá mức nồng độ hay hoạt độ của men gan trong máu. Sự gia tăng này báo hiệu tổn thương tế bào gan đang diễn ra trong cơ thể bạn, đây là dấu hiệu của rất nhiều bệnh lý nguy hiểm.
1. Men gan cao là do những nguyên nhân nào?
Gan là cơ quan đảm nhận nhiều nhiệm vụ quan trọng trong cơ thể, trong đó có nhiệm vụ chuyển hóa các chất. Chính vì vậy, gan có rất nhiều loại men (enzyme) khác nhau để xúc tác các phản ứng sinh hóa trong cơ thể. “Men gan cao” là tình trạng các men này bị phóng thích vào máu do tế bào gan bị hoại tử. Tình trạng này thường được gây ra bởi các nguyên nhân sau:
Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây men gan cao. Nhiều nghiên cứu đã cho thấy khoảng 25-51% các trường hợp men gan vượt quá ngưỡng cho phép có kèm theo tình trạng gan nhiễm mỡ. Các triệu chứng của bệnh thường không rõ ràng, những biểu hiện đầu tiên có thể là tức vùng hạ sườn phải. Khi lượng mỡ tích tụ trong gan đến một mức độ nào đó sẽ gây viêm gan. Lúc này, các triệu chứng chính sẽ là chán ăn, sụt cân, đau bụng và vàng da. Gan nhiễm mỡ nếu không phát hiện và điều trị thích hợp có thể dẫn tới nhiều biến chứng nguy hiểm như xơ gan thậm chí là ung thư gan.
Các chủng virus có thể gây viêm gan bao gồm các virus viêm gan (A, B, C, D, E, G), EBV, CMV, virus quai bị, virus rubella, virus herpes. Tùy theo tác nhân gây bệnh mà viêm gan do virus có thể diễn tiến cấp tính (viêm gan A) hoặc mạn tính (viêm gan B, C). Bệnh thường biểu hiện các triệu chứng như sốt, vàng da, mệt mỏi, chán ăn, sụt cân. Nếu không phát hiện và điều trị thích hợp có thể dẫn tới xơ gan thậm chí là ung thư gan.
Gan bị tổn thương do chính hệ miễn dịch của cơ thể tạo ra các kháng thể tấn công vào tế bào gan. Bệnh xảy ra ở mọi độ tuổi, nữ nhiều hơn nam và thường phối hợp với một số bệnh tự miễn khác như thiếu máu tán huyết, viêm khớp dạng thấp,…
Rượu bia là một trong những nguyên nhân chính gây “men gan cao”
Viêm gan do rượu là một trong những nguyên nhân chính gây men gan cao, thường gặp ở nam giới đặc biệt là những người nghiện rượu. Bệnh cảnh lâm sàng của viêm gan do rượu thay đổi theo từng giai đoạn: lúc đầu chỉ có men gan cao đơn thuần dần đần diễn tiến sang viêm gan mạn rồi xơ gan do rượu. Chẩn đoán bệnh dựa vào tiền sử uống rượu > 60g cồn/ngày, liên tục trong nhiều năm kèm men gan AST tăng ưu thế so với ALT.
Một số bệnh lý như viêm đường mật, sỏi đường mật, giun chui ống mật gây ra tình trạng ứ mật trong gan, kích thích tế bào gan phóng thích các men như GGT, ALP.
Một số loại thuốc khi dùng quá liều hoặc kéo dài có thể gây tổn thương tế bào gan và làm men gan cao như:
Ngoài những nguyên nhân thường gặp như trên, men gan cao còn có thể gặp trong một số trường hợp như bệnh Celiac, ung thư gan, bệnh ứ sắt, u hạt do lao, bệnh Wilson’s, nhiễm độc chất (amanita phalloides, phospho vô cơ), sốt rét,…
2. Men gan cao có thể điều trị được hay không?
Điều trị men gan cao bao gồm điều trị đặc hiệu các nguyên nhân và điều trị hỗ trợ. Tùy theo nguyên nhân gây ra tình trạng này mà Bác sĩ sẽ đưa ra các phác đồ điều trị và hướng theo dõi khác nhau. Ngoài ra, một số biện pháp sau có thể hỗ trợ và giúp ích cho quá trình điều trị diễn ra thuận lợi:
Thiết lập chế độ ăn cũng như tập luyện một cách hợp lý giúp bạn cải thiện tình trạng men gan cao
3. Men gan cao có thể phòng ngừa như thế nào?
Men gan cao thường do các bệnh lý gan cũng như chế độ sinh hoạt gây ra. Vì vậy, biện pháp phòng ngừa ở đây chính là ngăn chặn các nguyên nhân gây ra tình trạng đó. Một số biện pháp phòng ngừa có thể kể đến:
Một chế độ ăn hợp lý là biện pháp phòng ngừa hữu hiệu nhất vì có đến 25-51% trường hợp men gan vượt ngưỡng bình thường là do gan nhiễm mỡ - bệnh lý gây ra bởi chế độ ăn uống hằng ngày. Đặc biệt, bạn cần từ bỏ thói quen uống rượu bia và các đồ uống có cồn, không hút thuốc là và các chất kích thích.
Việc duy trì chế dộ nghỉ ngơi, làm việc cũng như giấc ngủ một cách khoa học là rất quan trọng, bởi nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng thời gian ngủ cũng như nghỉ ngơi là thời điểm gan của bạn hoạt động hiệu quả nhất.
Việc vận động thể dục, thể thao sẽ giúp bạn kiểm soát cân nặng, phòng tránh các rối loạn chuyển hóa đặc biệt là tăng cholesterol máu- yếu tố nguy cơ của gan nhiễm mỡ.
Khám sức khỏe tổng quát định kỳ giúp bạn kiểm tra sức khỏe một cách toàn diện, đánh giá rối loạn lipid, kiểm tra men gan (AST, ALT) nhằm phát hiện sớm các bất thường để điều trị và dự phòng.
Uống nước giúp đẩy nhanh quá trình tuần hoàn máu và tăng cường khả năng hoạt động của các tế bào gan, giúp quá trình đào thải các chất độc ra khỏi cơ thể nhanh hơn.
Khám sức khỏe định kỳ 6-12 tháng/lần giúp bạn phát hiện sớm men gan cao
Men gan cao có thể diễn tiến âm thầm mà không có triệu chứng gì nổi bậc, nhưng tình trạng này có thể là hậu quả của rất nhiều bệnh lý nguy hiểm. Do đó, bạn cần hiểu rõ bản chất của tình trạng này để có thể phòng tránh hiệu quả. Đồng thời, nếu đã có tiền căn men gan cao, bạn nên khám và xét nghiệm men gan thường xuyên để có hướng phòng ngừa và điều trị thích hợp.
Kiểm tra chức năng gan với Bộ xét nghiệm chức năng gan- viêm gan tại MEC Health sẽ giúp bạn tầm soát, đánh giá tình trạng sức khỏe gan mật định kỳ cũng như theo dõi tiến triển bệnh. Để đặt lịch hẹn, vui lòng liên hệ HELPLINE 0827 222 115 hoặc đăng ký ngay TẠI ĐÂY
Tài liệu tham khảo:
1. PGS.TS.Bùi Khắc Hậu, Bệnh viện Nhiệt đới Trung Ương, 2019. Men gan tăng cảnh báo điều gì? <http://benhnhietdoi.vn/tin-tuc/chi-tiet/men-gan-tang-canh-bao-dieu-gi/433>. [Ngày truy cập: 25 tháng 8 năm 2020]
2. J Clin Transl Hepatol, NICB, 2017. Elevated Liver Enzymes in Asymptomatic Patients – What Should I Do? Available at <https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5719197/#>. [Accessed 26 August 2020]
3. Medical New Today, 2019. Elevated liver enzymes: Everything you need to know. Available at <https://www.medicalnewstoday.com/articles/325838>. [Accessed 25 August 2020].
