Viêm túi mật là tình trạng túi mật bị viêm do một số nguyên nhân nhưng thường gặp nhất là sỏi túi mật, ảnh hưởng đến chức năng lưu trữ, cô đặc, phóng thích mật và đồng thời làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường mật phải can thiệp bằng phẫu thuật ngoại khoa. Hiểu rõ bản chất cũng như phân loại, nguyên nhân và triệu chứng của viêm túi mật giúp bạn phát hiện bệnh sớm, bảo vệ sức khỏe cho bạn và gia đình.
1. Viêm túi mật được phân loại như thế nào?
Viêm túi mật là tình trạng túi mật bị viêm, quá trình viêm có thể xảy ra cấp tính hoặc cũng có thể diễn tiến từ từ. Dựa trên thời gian xuất hiện các triệu chứng, người ta phân chia thành 2 loại:
- Viêm túi mật cấp tính: tình trạng viêm xảy ra đột ngột, các triệu chứng diễn tiến nhanh với đau quặn bụng, sốt, có thể kèm theo nôn ói.
- Viêm túi mật mạn tính: tình trạng viêm xảy ra có thể vài tuần, vài tháng hay vài năm. Là kết quả của nhiều đợt viêm túi mật cấp tính lặp lại nhiều lần, triệu chứng thường nhẹ nhưng dai dẳng không hết.
Hiểu rõ về viêm túi mật giúp bảo vệ sức khỏe cho bạn và gia đình
2. Viêm túi mật do những nguyên nhân nào gây ra?
Theo nhiều nghiên cứu dịch tễ, khoảng 90-95% viêm túi mật là do sỏi túi mật, 5-10% không do sỏi. Bệnh sinh của 2 loại viêm túi mật này cũng có những khác biệt.
a. Viêm túi mật do sỏi
Mấu chốt trong bệnh sinh viêm túi mật do sỏi là tắc nghẽn ở cổ hay ống túi mật, đôi khi tắc nghẽn chỉ là do bùn mật. Khi bị tắc nghẽn, túi mật đáp ứng bằng cách tăng co bóp, gây tống xuất sỏi ra ngoài hoặc đưa sỏi thoát khỏi vị trí bị tắc. Tắc ngắn hạn thì chỉ gây đau, nhưng tắc kéo dài nhiều giờ có thể kích ứng gây viêm, tiết dịch xung quanh túi mật dẫn đến nhiễm trùng thứ phát, nếu không được điều trị thích hợp, túi mật có thể bị thủng gây viêm phúc mạc hay áp xe quanh túi mật.
b. Viêm túi mật không do sỏi
Căn nguyên của viêm túi mật không do sỏi có nhiều yếu tố và là hậu quả của ứ mật hay thiếu máu cục bộ hoặc cả hai. Một số nguyên nhân hay gặp:
- Chấn thương nặng, phải nhập viện, truyền máu
- Sốc (mọi nguyên nhân)
- Nhiễm trùng huyết
- Mới vừa phẫu thuật
- Hẹp cơ vòng Oddi, nhú Vater
- Giun đũa, sán lá …
3. Triệu chứng của viêm túi mật biểu hiện như thế nào?
Viêm túi mật thường biểu hiện đau hạ sườn phải, sốt, buồn nôn, chán ăn… Mức độ, diễn tiến của triệu chứng khác nhau ở 2 thể cấp tính và mạn tính.
a. Viêm túi mật cấp tính
Triệu chứng viêm túi mật cấp tính thay đổi theo thời gian, và thường trải qua 4 giai đoạn:
- Giai đoạn 1: Đau vùng thượng vị kèm nôn ói. Ở giai đoạn này, túi mật cố gắng co bóp để tống xuất dịch mật gây đau quy chiếu lên vùng thượng vị theo rễ thần kinh, kèm theo ói do phản xạ.
- Giai đoạn 2: Đau quặng từng cơn ở hạ sườn phải, dấu Murphy (+), có thể kèm sốt. Giai đoạn này, thành túi mật bị căng, kích ứng, gây viêm, tiết dịch xung quanh túi mật. Khi khám sẽ có phản ứng dội, phản ứng thành bụng ở hạ sườn phải.
- Giai đoạn 3: Sốt cao, phản ứng thành bụng, co cứng thành bụng. Giai đoạn này, túi mật bị viêm, tiết dịch xung quanh, tạo điều kiện cho nhiễm khuẩn phúc mạc thứ phát. Nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến thủng túi mật.
- Giai đoạn 4: Sốt cao, gồng cứng thành bụng, ấn có thể thấy khối ở hạ sườn phải, bệnh nhân có thể rơi vào sốc nhiễm khuẩn. Giai đoạn này, túi mật bị thủng sau 48-72 giờ bị tắc nghẽn, gây nhiễm khuẩn phúc mạc thứ phát toàn thể hoặc tạo áp xe quanh túi mật.
Nhận biết sớm triệu chứng viêm túi mật giúp bạn tránh các biến chứng nặng
b. Viêm túi mật mạn tính
Triệu chứng của mạn tính viêm túi mật thường là những cơn đau quặn ở hạ sườn phải diễn tiến thay đổi theo thời gian, có thể tự biến mất hoặc cần phải can thiệt ngoại khoa. Triệu chứng của viêm túi mật mạn tính cũng thường trải qua 4 giai đoạn:
- Giai đoạn 1 : Người bệnh thường có biểu hiện đau hạ sườn phải hoặc thượng vị, có thể kèm nôn, buồn nôn.
- Giai đoạn 2: Triệu chứng đau tăng lên, ví trí rõ ràng hơn, có thể kèm theo sốt, lúc này khám dấu Murphy (+).
- Giai đoạn 3: Cơn đau sẽ giảm từ từ và mất đi. Giai đoạn này, túi mật co bóp làm viên sỏi rơi xuống tá tràng hoặc rơi trở lại vào lòng túi mật, sự tắt nghẽn bị mất đi.
- Giai đoạn 4: Nếu lực tống xuất không đủ hoặc sỏi cắm quá chặt, sự tắt nghẽn không được giải quyết, túi mật ngày càng to lên dẫn đến thiếu máu nuôi, hoại tử hoặc thủng túi mật. Triệu chứng diễn tiến như giai đoạn (3), (4) trong viêm túi mật cấp tính.
Viêm túi mật là một bệnh lý thường gặp, ảnh hưởng đến sức khỏe, chất lượng cuộc sống cũng như đe dọa đến tính mạng của bệnh nhân. Hiểu rõ về bản chất, nguyên nhân cũng như các dấu hiệu sớm của viêm túi mật giúp bạn tránh được các biến chứng nguy hiểm, bảo vệ sức khỏe cho bạn và gia đình.
Kiểm tra chức năng gan – mật với Bộ xét nghiệm chức năng tầm soát chức năng gan - viêm gan tại MEC Health sẽ giúp bạn đánh giá, theo dõi tình trạng sức khỏe gan mật định kỳ cũng như theo dõi tiến triển bệnh. Để đặt lịch hẹn, vui lòng liên hệ HOTLINE 0827 222 115 hoặc đăng ký ngay TẠI ĐÂY
Tài liệu tham khảo:
1. PGS.TS.Bùi Khắc Hậu, Bệnh viện Bạch Mai, 2016. Bệnh viêm túi mật. <http://bachmai.gov.vn/tin-tuc-va-su-kien/bai-viet-chuyen-mon-menuleft-33/2122-benh-viem-tui-mat-2122.html>. [Ngày truy cập: 14 tháng 8 năm 2020]
2. Harvard Health Publishing, 2019. Cholecystitis. Available at: <https://www.health.harvard.edu/a_to_z/cholecystitis-a-to-z>. [Accessed 14 August 2020)
